piątek, 6 marca 2015

Czosnek pospolity (Allium sativum)

William Woodville, Medical Botany, 1793
źródło
Nazwa polska: Czosnek pospolity
Nazwa łacińska: Allium sativum L.
Synonimy: czosnek domowy, białe ziele, czosnek właściwy
Rodzina: Czosnkowate (Alliaceae) dawniej należał do rodziny liliowatych (Liliaceae)
Rodzaj: Czosnek (Allium)
Występowanie: pochodzi z Azji Środkowej. Uprawiany na całym świecie.
Kwitnienie i zbiór: lipiec - sierpień. Zbiór należy przeprowadzać, gdy liście zaczynają schnąć (wrzesień/październik).
Ciekawostki: W starożytności był dodawany niewolnikom egipskim do jedzenia by dodać im sił w pracy (o dziwo, w Chinach jedli solony czosnek z olejem i cukrem) zaprawiał w boju rzymskich wojowników, Grecy i Słowianie byli przekonani, że jedzenie czosnku chroni przed jadem żmij. W XVI wieku miał chronić przed dżumą i wszelką zarazą. W latach 80. nawet rybacy z Afryki Zachodniej smarowali się czosnkiem, by uniknąć pożarcia przez krokodyle. Dzieciom podawało się lewatywy z czosnku (nie wiem czy ktoś jeszcze stosuje te metody), by wytępić owsiki.
Stosowany surowiec: cebula czosnku (Allii sativi bulbus/Bulbus Allii recens)


Skład:
- nieczynna chemicznie alliina, która w kontakcie z powietrzem przekształca się w czynną allicynę (dzięki enzymowi alliinazy) oraz ajoeny (czyt. ahoeny) i winylosiarczek, odpowiedzialny za smród nieprzyjemny zapach czosnku/cebuli,
aktywna allicyna
źródło
- witaminy: B1, B2, C, PP, A, D
- minerały: Se, Mg, Fe, Zn, Mn, B, Cu, Ca, Mo, Co
- polisacharydy, w tym śluzy
- garlicyna (nierozpuszczalna w wodzie, za to w chloroformie się rozpuszcza)
- saponiny (escyna, beta-sitosteryna)
- olejek eteryczny.

Działanie:
- regulacja ciśnienia tętniczego,
- działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przecipierwotniakowe, w źródłach są nawet przedstawione badania na działanie przeciwnowotworowe czosnku
- poprawia trawienie przez zwiększenie wydzielania soku żołądkowego,
- śluzotwórczy,
- hamuje odkładanie się cholesterolu na ścianach naczyń krwionośnych,
- wzmacnia odporność (polisacharydy),
- uszczelnia naczynia krwionośne.

Zastosowanie:
- profilaktyka miażdżycy,
- zewnętrznie przy czyrakach i innych zakażeniach, ukąszeniach owadów (miazga) - należy uważać, by nie przyłożyć do zdrowych okolic skóry - działa drażniąco! Oczywiście można stosować rozcieńczony roztwór :),
- wzmocnienie organizmu (np. przez stosowanie nalewki czosnkowej),
- w schorzeniach górnych dróg oddechowych.

Stosowane preparaty:
Nalewka czosnkowa
Składniki:
- 100 g czosnku
- 500 g etanolu 40% (wódki)
Macerować w temperaturze pokojowej przez 10 dni. Wstrząsnąć od czasu do czasu. Przecedzić, przechowywać w lodówce.
Stosowanie: 10-20 kropli rozcieńczyć w 1/4 szklanki. Pić 2-3 razy dziennie.

Napar
Czosnek działa efektywniej w połączeniu z mlekiem.
2-4 ząbki zalać 1 szklanką gorącego mleka, pić przed snem przez 3-4 tygodnie.
Jest to mój ulubiony sposób na walkę z przeziębieniem. Dodatkowo daję miód. Kroję 2 ząbki w plasterki, polewam miodem, zalewam ciepłym mlekiem. Gdy przeziębienie daje się we znaki już dość mocno - najlepiej zjeść kanapkę z czosnkiem i miodem niż wypić z mlekiem - rano może pojawić się uczucie zaflegmienia przy stosowaniu z nabiałem.

Tabletki/kapsułki
Najczęściej są to maceraty olejowe w kapsułkach, tabletki dojelitowe, zwykłe tabletki, kapsułki z suchym ekstraktem. Ranking wkrótce!

Interakcje z lekami:
nie stosować z etanolem (są wyjątki - patrz komentarze) lekami przeciwzakrzepowymi (Acard, Polocard itp. oraz ziołami o działaniu przeciwzakrzepowym np. miłorzębem). Dłuższe stosowanie czosnku może zaburzać farmakokinetykę zażywanego paracetamolu (np. Apap, Panadol).

Przeciwwskazania:
nieżyt żołądka/jelit, choroba wrzodowa żołądka, ciężkie choroby wątroby, niskie ciśnienie tętnicze krwi, karmienie piersią.

Źródła:
1. Senderski Mateusz Emanuel, Zioła. Praktyczny poradnik o ziołach i ziołolecznictwie, Warszawa, K.E. Liber, 2009, ISBN 978-83-60215-70-8
2. Błach-Olszewska Z., Długosz A., Kowal-Gierczak B., Lamer-Zarawska E., Niedworok J., Fitoterapia i leki roślinne, Wyd. I, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2012, ISBN 978-83-200-4650-2
3. Czikow P., Łaptiew J., Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, wyd. II, Warszawa, PWRiL, 1983, ISBN 83-09-00523-7
4. Mowszowicz Jakub, Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1983, ISBN 83-09-00682-9
5. Kohlmünzer Stanisław, Farmakognozja Podręcznik dla studentów farmacji, Wyd. IV, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1993, ISBN 83-200-1797-1
6. Krześniak Leszek Marek, Apteczka ziołowa, Warszawa, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1986, ISBN 83-217-2576-7
7. Lewkowicz-Mosiej Teresa, Rośliny Lecznicze: LEKSYKON, Warszawa, Świat Książki, 2012, ISBN 978-83-7799-557-0
8. Samochowiec Leonidas, Kompendium ziołolecznictwa, Wyd. II, Wrocław, Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner, 2002, ISBN 83-87944-08-4
9. Jerzy Lutomski, Fascynacja czosnkiem – wczoraj i dziś [dostęp: 06.03.2015]
12. Anna Kędzia, Przeciwdrobnoustrojowe działanie czosnku (Allium sativum L.) [dostęp: 06.03.2015]
14. Krzysztof Marciniec, Barbara Włodarczyk-Marciniec, Przeciwnowotworowe własności czosnku [dostęp: 06.03.2015]

5 komentarzy :

  1. Hej hej, być może nie jest to za mądre pytanie, ale podajesz przepis na nalewkę czosnkową na etanolu, a potem piszesz o tym, żeby nie podawać z etanolem :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak samo podałam, że stosowało się lewatywy u dzieci, ale stwierdziłam, że to byłoby nie na miejscu podać przepis :F
      Ale faktycznie, mogłam napisać o działaniu szkodliwym na wątrobę przez popijanie czosnku alkoholem (poza tym alkohol podwyższa ciśnienie, a czosnek je obniża - takie działanie przeciwwstawne). Nalewkę czosnkową się rozcieńcza, więc nie ma takiego działania niepożądanego.
      Dzięki za zwrócenie uwagi!

      Usuń
  2. A przeczytałaś gdzieś może, jak właściwie jest z czosnkiem dodawanym do potraw? Czy czosnek po zagotowaniu w potrawie w ogóle ma jakieś zdrowotne właściwości? Bo o cebuli kiedyś czytałam, że przesmażona jest równie zdrowa, a w dodatku lżej strawna. Mój ojciec codziennie zjada kilka ząbków czosnku i jak na swoje 67 lat dobrze się trzyma, nie zaziebia się zbyt często, ale raz na zimę na pewno.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Głównie czyni potrawę lżejszą dla żołądka ;)
      Na razie nie znalazłam o tym informacji, postaram się dowiedzieć, bo to całkiem ciekawe :)

      Wiadomo, że prawidłowo choć raz w roku się przeziębić, by w przyszłym roku lżej przechodzić podobne choróbska. Nie ma problemów z cholesterolem i nadciśnieniem, prawda?

      Usuń
    2. Gaju, najlepiej odstawić czosnek na 10 minut przed przesmażeniem. Znalazłam ciekawe informacje -> http://naszecialo.blogspot.com/2014/01/allicyna-czyli-niezwyke-wasciwosci.html

      Usuń

Proszę o nieobraźliwe komentarze. Obrażania nie popieram.
Nie chciałabym również SPAMu. SPAM jest dobry ze SPAMem wśród SPAMu, ale nie tutaj, więc komentarze z tego działu będą usuwane. Pod SPAM podchodzą również prośby o wspólną obserwację (i tak patrzę na blogi komentatorów - jeśli są).
Nie przejmujcie się, że od razu komentarze się nie wyświetlają - są weryfikowane.