Jak oznaczyć roślinę? Poznaj kwiatka.

Pamiętacie post o Nauce o ziołach, fitoterapii? Wspominałam tam o pierwszym kroku - rozpoznawaniu roślin. Dzisiaj postaram się przybliżyć oznaczanie z kluczem.

Czym jest klucz?

Jest to zbiór twierdzeń w przewodniku ułatwiający rozpoznanie roślin po budowie morfologicznej, czyli wyglądzie: łodygi, liści, okwiatu, słupkowia, pręcikowia, korzenia, owoców.

Najpopularniejsze przewodniki

And the winner is...! Od niedawna obowiązuje nowa systematyka, opierająca się na kladach, drzewie filogenetycznym, ogólnie genetycznym pokrewieństwie między danymi osobnikami. Nie znam się na tej nowej systematyce, najbardziej podchodzi mi podział z 2010 roku (link do pliku systematyki z 2010 roku) oparty na podobieństwie w budowie poszczególnych gatunków.

1. Rutkowski Lucjan Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej

Najbardziej aktualny przewodnik z kluczem. Ma niestety też wady - brak rysunków, ilustracji pomagających w rozpoznaniu budowy. Sam tekst.

2. Mowszowicz Jakub, Broda Bolesław Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych

Najlepszy jakiego używałam do tej pory. Opisy są przejrzyste, klucz przystępny. Jak znamy podstawowe typy budowy liści, kwiatów to nie będzie problemu z oznaczeniem. Dodatkowo są zamieszczone szczegółowe rysunki roślin. Dla mnie duży plus!

3. Rostafiński Józef, Seidl Olga Przewodnik do oznaczania roślin

Najstarszy przewodnik (tak jak przewodnik Szafera) z jakim miałam do czynienia. Niestety, ciężko  jest oznaczyć roślinę po wzorze kwiatowym, liczbie pręcików i budowie słupka. Opisane są podklasy takie jak wolnopłatkowe (Choripetalae), zrosłopłatkowe (Sympetalae), bezpłatkowe (Apetalae). Czasem bez binokularu się nie da!

4. Szafer Władysław, Kulczyński Stanisław, Pawłowski Bogumił Rośliny polskie

Słyszałam, że dobry przewodnik. Powinien być podobny do przewodnika Rostafińskiego. Znacie, polecacie?

5. Świejkowski Leonidas, Rośliny lecznicze i przemysłowe. Klucz do oznaczania
Wśród tych opisanych wcześniej jest najsłabszy. Za to ma klucz do oznaczania grzybów. Nie korzystałam, ale mam na półce (pewnie dlatego, że grzybów nie zbieram, chyba bym wytruła całą rodzinę).

6. Flora ojczysta - program komputerowy

W przyszłości postaram się opisać jak z niego korzystać, bo jest to stary program (z 2000-2001 roku), da się go jeszcze kupić w Internecie. Moja wersja jest pozyskana inną drogą, odczytuję aplikację z obrazu płyty (trochę skomplikowane, ale przynajmniej żaden CD nie cierpi). Gwarantuje niezłą zabawę!

Jak oznaczyć kwiat? Streszczenie.

a) Jak znasz rodzaj, który chcesz opisać, tylko gatunek coś nie śmiga oraz nie jest to roślina chroniona* to możesz zebrać i oznaczyć w domu. W przeciwnym razie zrób kilka zdjęć, przyjrzyj się fakturze i kształcie łodygi, liści.

*Lista roślin i grzybów pod ochroną - Czerwona lista roślin i grzybów Polski dostępna w wersji papierowej lub Wikipedii (ostatnia lista 2014 rok)

b) Zapoznaj się z budową rośliny:

Źródło: Flora Ojczysta

c) Odpowiedz na pytania zawarte w kluczu. Zdanie z gwiazdką jest twierdzeniem wykluczającym (taka prawda/fałsz). W 'papierowych' kluczach liczby na końcu zdania odsyłają do numeru pytania.

 - Oznacz kolejno: gromadę, rząd, klasę, podklasę, rodzinę, ewentualnie podrodzinę, rodzaj i ostatecznie gatunek.

Lista cech, która pozwoli poprawnie oznaczyć rodzinę

Źródło: Flora Ojczysta

Przykład oznaczenia

Nie zamieszczam pełnego linku, by skomplikować oznaczanie.
Źródło: Wikipedia

Pomijam oznaczanie gromady, klasy, podklasy, rodziny i podrodziny, ponieważ to za dużo tekstu, a chodzi o esencję. Stosuję systematykę z 2010 roku.
Gromada: Okrytonasienne (Magnoliophyta)

Klasa: Dwuliścienne (Magnoliopsida)

Podklasa: Astrowe (Asteridae)

Rząd: Astrowce (Asterales)

Rodzina: Astrowate (Asteraceae), dawniej złożone (Compositae)

Podrodzina: Astrowe (Asteroidae), dawniej rurkokwiatowe (Tubuliflorae)

Skrócony klucz dychtonomiczny (ot taka profesjonalna nazwa!) na podstawie wszystkich cech

Zakres: wszystkie gatunki.  Przeszukiwanie wg nazw  (wybrano 'Asteraceae', 'Compositae').

1. Wszystkie koszyczki jednakowo zbudowane.

2. Wyłącznie kwiaty rurkowate (brzeżne niekiedy lejkowate lub nitkowate).

2*. Wyłącznie kwiaty języczkowate lub w środku koszyczka kwiaty rurkowate, zaś kwiaty brzeżne języczkowate.

3. Wyłącznie kwiaty języczkowate.

3*. W środku koszyczka kwiaty rurkowate, zaś kwiaty brzeżne języczkowate.

4. Dno koszyczka z plewinkami.

4*. Plewinek brak.

5. Łodyga ulistniona skrętolegle.

6. Na łodydze obecne włoski proste.

6*. Na łodydze obecne włoski kutnerowate, pajęczynowate, filcowate, wełniste lub kędzierzawe.

7. Liście o blaszce całej (bez głębszych wcięć). Pęd +/- bezwonny.

8. Liście obustronnie dołeczkowato punktowane. Koszyczek mniejszy niż 0.5 cm.

 Achillea salicifolia Besser, krwawnik wierzbolistny 

8*. Liście niepunktowane. Koszyczek od 0.5 do 4.0 cm.

 Achillea ptarmica L., krwawnik kichawiec 

7*. Liście o blaszce wcinanej. Pęd o wyraźnym zapachu.

8. Łodyga wyraźnie jedwabiście kosmata.

 Achillea pannonica Scheele, krwawnik pannoński 

8*. Łodyga słabo owłosiona lub prawie naga.

 Achillea millefolium L., krwawnik pospolity

Cały klucz  dostępny pod tym linkiem.

Udało się Wam oznaczyć? Gratuluję! Wiem, że może to być trudne, więc polecam na początek poznawać rośliny po fotografiach:

- Wielki atlas roślin naczyniowych dzikorosnących Polski

- Plants gallery.