Skarby z pasieki - wosk pszczeli

Wosk pszczeli ma mało zastosowań w porównaniu do mleczka pszczelego, propolisu czy miodu. Jednak pełni on ważną funkcję w życiu pszczół - jest materiałem budulcowym plastrów w ulu oraz ochrania jajeczka królowej od zewnątrz. Pszczoły produkują wosk przez gruczoły woskowe w okolicach odwłoku (na stronie brzusznej). Poniżej mozecie zobaczyć jak wygląda "tworzenie" takiego wosku. 

Jak już napisałam, pszczołom wosk jest potrzebny a co z nami ludźmi?

Najpierw przedstawię co nieco książkowych faktów o wosku pszczelim. Najlepszym źródłem informacji jest Farmakopea Polska (biblia farmaceutów ;) ). Przystępna jest FP VI, więc z niej najczęściej korzystam. Z kosmetycznego punktu widzenia korzystam z książki Surowce kosmetyczne i ich składniki

Wosk żółty (Cera flava)

Jest to substancja otrzymana przez stopienie pozbawionych miodu plastrów wosku wytwarzanych przez robotnice pszczół miodnych (Apis mellifica L.) w okresie od 12-18 dnia ich życia (po tym okresie gruczoły woskowe zanikają). Żeby wykonać 1 kg wosku, pszczoły muszą zjeść 4-5 kg miodu!

Klarowanie wosku

By uzyskać wosk biały (Cera alba) kiedyś wybielało się go przez wystawienie na działanie promieni słonecznych. Nie wiem jak jest w dzisiejszych czasach - pewnie wybiela się go chemicznie (jeśli jest inaczej - poinformujcie mnie o tym - będę wdzięczna!).

Postać i właściwości: Żółta lub szarożółta masa o przełamie ziarnistym, o słabym zapachu miodu. Po stopieniu tworzy ciemnożółtą, przezroczystą ciecz. W aptece głównie kupujemy wosk o wyglądzie łezek.

Można także kupić w płatach tzw. węzach (na kilogramy). Popatrzcie na film z Ziołowego Zakątka.

Temperatura kroplenia: 61-65°C lub 62-72°C

Rozpuszczalność: W eterze etylowym i wrzącym etanolu 96%

Gęstość w 20°C: 0,958 g/ml - 0,970 g/ml

Liczba estrowa: 70-80
Liczba kwasowa: 17-22
Liczba zmydlenia: 87-102

Zawartość związków chemicznych: koncentrat kwasów, hydroksykwasów, alkoholi jedno- i dwuhydroksylowych, estrów i węglowodorów; substancje zapachowe; chryzyna - barwnik; witamina A; inhibiny. W skrócie: węgiel 76,3%, wodór 13,2%, tlen 7,5%

Przechowywanie: Chronić od światła

Zastosowanie:

a) w kosmetyce jako plastyfikator i emulgator;

b) w farmacji, czyt. w recepturze (TAK JEST!) do przygotowania podłoży maściowych. Kiedyś, jeszcze w wieku XVIII/XIX farmaceuci dorabiali sobie w aptekach przez produkcję świec z wosku pszczelego. W Muzeum Farmacji w Krakowie mają w piwnicy takie duże ustrojstwo do tego;

c) w aromaterapii - świece z wosku pszczelego palą się bezdymnie, jonizują powietrze, co pozytywnie wpływa na system nerwowy; Zapraszam do przeczytania broszurki Roztoczańskiego Związku Pszczelarzy!

d) do konchowania uszu - świeca spalając się, wyrównują ciśnienie w czaszce
e) w pszczelarstwie - produkcja świec, eksport wosku

Zamierzam pobawić się w farmaceutę z ubiegłych wieków i zrobię sobie świeczkę (niestety z zestawu do robienia świec od pszczelarza). Dotąd topiłam wosk (z dodatkiem parafiny) ze świeczek/podgrzewaczy i tworzyłam serduszka, za niedługo sama zrobię świeczuszkę z prawdziwego zdarzenia <dumna z siebie>.

Więcej o wosku pszczelim tutaj!

Źródła:
Roztoczański Związek Pszczelarzy
Farmakopea Polska VI
Surowce kosmetyczne i ich składniki